Współczesna opieka zdrowotna oraz edukacja medyczna nie mogłyby rozwijać się na tak wysokim poziomie, gdyby nie istnienie narzędzi, które pozwalają na obrazowanie i realne pojęcie kompleksowości ludzkiego ciała. Jednym z takich narzędzi są modele anatomiczne, które stanowią istotny element wyposażenia pomieszczeń szkoleniowych, laboratoriów anatomii, pomieszczeń klinicznych, a także centrów edukacyjnych dla kandydatów na lekarzy, terapeutów, kadr pielęgniarskich czy ratowników. Szczególne miejsce wśród nich zajmują modele anatomiczne układu pokarmowego, które są fundamentem w nauce budowy anatomicznej i funkcji pokarmowych. Układ pokarmowy człowieka jest skomplikowaną strukturą, który nie tylko odpowiada za proces trawienny i wchłanianie substancji odżywczych, ale także bierze udział w wielu reakcjach odpornościowych, metabolicznych i związanych z hormonami. Składa się z wielu fragmentów i komponentów, których umiejscowienie, budowa oraz zadania muszą być dobrze zrozumiane przez osoby związane z zawodami medycznymi. Modele anatomiczne są w tym przypadku niezastąpione – pozwalają na precyzyjne zobrazowanie zarówno powierzchownej anatomii, jak i anatomii narządów wewnętrznych układu pokarmowego, co znacząco usprawnia przyswajanie wiedzy. Użycie modeli anatomicznych w nauczaniu medycyny ma wieloletnie korzenie. Już w czasach XV–XVI wieku próbowano tworzyć schematyczne odwzorowania przedstawiające ludzką anatomię, jednak dopiero rozwój technologii w XIX i XX wieku pozwolił na tworzenie wiarygodnych i funkcjonalnych replik narządów i całych układów. Współczesne modele anatomiczne układu pokarmowego wykonuje się z trwałych surowców, takich jak elastomer, lateks, PVC czy inne tworzywa sztuczne, które pozwalają na realistyczne odwzorowanie z dużą wiarygodnością. Dzięki temu użytkownik ma możliwość poznania lokalizacji struktur w sposób niemal identyczny, jak w czasie autopsji, ale bez komplikacji oraz niedogodności związanych z dostępem do materiału biologicznego. Wśród modeli anatomicznych układu pokarmowego można wyróżnić wiele różnych odmian. Najbardziej szkoleniowe przedstawiają cały układ trawienny od ust aż po koniec jelita grubego. Tego rodzaju modele anatomiczne służą do szkoleniowego zobrazowania lokalizacji struktur w przestrzeni brzusznej i ich relacji układowych. Często są one rozbieralne lub segmentowane, co umożliwia analizę nie tylko powierzchniowych struktur, ale również struktury wewnętrznej, takich jak musculatura żołądka, śluzówka jelita cienkiego czy układ naczyń krwionośnych i nerwów. Duże rola w dydaktyce mają modele anatomiczne poszczególnych narządów układu pokarmowego. Szczególnym uznaniem cieszą się wizualizacje gastryczne, wątroby, trzustkowe, jelit cienkich i jelita grubego. Żołądek w schematach jest często rozczłonkowywany na kilka fragmentów, co umożliwia ukazanie jamy żołądkowej, błony wewnętrznej, odźwiernika oraz anatomicznych relacji z bliskimi układami. Modele anatomiczne wątroby obejmują segmentację płatów, układ krążenia, a także kanały żółciowe. W przypadku gruczołu trzustkowego, modele anatomiczne ukazują zarówno jej zewnętrzny wygląd, jak i wewnętrzną, z obecnością przewodu trzustkowego oraz relacji z dwunastnicą. części jelitowe są często prezentowane w formie zwoju jelitowego, które można rozebrać, co umożliwia pojęcie długości i budowy układu jelitowego. Oprócz fizycznych modeli anatomicznych, coraz większe rola mają również symulacje komputerowe, stosowane w zdalnym nauczaniu. Dzięki zastosowaniu technologii VR i AR, osoby uczące się oraz pracownicy ochrony zdrowia mogą „ zanurzyć się” do wnętrza człowieka i zobaczyć struktury anatomiczne z każdej strony, w dowolnej wielkości. Takie modele anatomiczne nie tylko podnoszą zaangażowanie uczących się, ale również umożliwiają nowoczesne szkolenie anatomii, co zwiększa efektywnemu uczeniu się i poznaniu wzajemnych powiązań. Takie wizualizacje są szczególnie skuteczne w czasach, gdy możliwość przeprowadzania sekcji jest utrudniony. Kluczowym zagadnieniem, który należy wyróżnić, jest fakt, że modele anatomiczne układu pokarmowego są stale udoskonalane. Wytwórcy dążą do jak największego odwzorowania rzeczywistości, nie tylko pod względem wizualnym, ale także działaniowym. Niektóre modele anatomiczne zawierają komponenty umożliwiające imitację perystaltyki, absorpcji czy wentylacji płuc, co znacząco potęguje ich znaczenie naukowe. Inne są wyposażone w detektory i komponenty elektroniczne, które umożliwiają połączenie z komputerem lub interfejsem mobilnym, dając warunki pracy w otoczeniu treningowym. Dodatkowo, modele anatomiczne wykorzystywane są w eksperymentach medycznych, zwłaszcza w mechanice biologicznej i technologiach biomedycznych.
Dają możliwość realizację badań związanych z cyrkulacją płynów, napięciem ścian jelit czy działaniem różnych narzędzi klinicznych. Dzięki temu możliwe jest nie tylko dogłębne uchwycenie procesów trawiennych, ale również tworzenie i weryfikacja nowoczesnych rozwiązań klinicznych. Nie można pominąć o roli, jakie mają modele anatomiczne w edukacji pacjentów. W wielu placówkach medycznych i klinikach są używane w etapie edukacji chorych o ich problemach zdrowotnych. Podopieczni często nie rozumieją nazewnictwa klinicznego, natomiast pokazanie im części układu lub całego systemu trawiennego w formie namacalnej, umożliwia lepsze zrozumienie. Modele anatomiczne stają się wtedy elementem edukacyjnym, ułatwiającym budowanie zaufania i pełniejsze pojęcie planowanego procesu terapeutycznego. Nie można również ignorować o roli, jaką odgrywają modele anatomiczne w nieakademickim szkoleniu, takim jak programy naukowe dla młodzieży, zajęcia edukacyjne czy instytucje edukacyjne. W takich miejscach modele anatomiczne często przyjmują formę bardziej uproszczoną i wizualnie atrakcyjną, przystosowaną do możliwości poznawczych spoza środowiska medycznego. Wspierają one wówczas poznanie podstaw ludzkiego ciała i jego działania, co może motywować młodych ludzi do rozwoju zawodowego w służbie zdrowia. Wielość form modeli anatomicznych pod względem rozmiaru, szczegółowości, surowców i funkcji sprzyja ich szerokie wdrożenie w wielu obszarach. Od nieskomplikowanych modeli 3D, przez rozbudowane systemy i częściami zamiennymi, aż po w pełni symulacje immersyjne – spektrum rozwiązań jest naprawdę bogaty. To sprawia, że modele anatomiczne układu pokarmowego są nie tylko praktycznym narzędziem dydaktycznym, ale również innowacyjnym obszarem rynku edukacji medycznej.
